Zero Waste คืออะไร ?

Zero Waste หรือ "แนวคิดขยะเหลือศูนย์" เป็นแนวทางในการลดขยะตั้งแต่ต้นทาง ทำให้ขยะที่จะถูกนำไปกำจัดเหลือน้อยที่สุด หรือเหลือศูนย์ โดยยึดหลักง่ายๆ อย่าง 1A3R ที่ประกอบด้วย

• Avoid การหลีกเลี่ยงใช้สิ่งที่ก่อให้เกิดขยะเพิ่ม เช่น พลาสติกที่ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง
• Reduce การใช้วัสดุที่ก่อให้เกิดขยะให้น้อยลง เช่น การใช้ถุงผ้าไปช็อปปิ้ง แทนการรับถุงพลาสติกจากร้านค้า
• Reuse การนำกลับมาใช้ใหม่ เช่น กล่องพัสดุที่ได้รับมา นำไปใส่ของส่งของต่อให้ผู้อื่น
• Recycle การหมุนเวียนนำกลับมาใช้ใหม่ เช่น การ Recycle พลาสติก ให้ออกมาเป็นวัสดุตั้งต้นในการสร้างผลิตภัณฑ์ต่างๆ

ทำไมต้องเริ่มให้ความสำคัญ แนวคิดขยะเหลือศูนย์?

มีข้อมูลว่า จากสถิติของประเทศไทย ในแต่ละวัน ประชากรในประเทศ ผลิตขยะเป็นจำนวนมาก เฉลี่ยคนละ กว่า 1 กิโลกรัม ซึ่งลองคิดเล่นๆ ว่าหากเอามากองรวมกัน จะมีปริมาณขยะมากขนาดไหน อีกทั้งยังมีข้อมูลที่น่ากลัวว่า ขยะพลาสติก 1 ชิ้น ใช้เวลาในการย่อยสลายถึง 450 ปี

อีกทั้งช่วงสถานการณ์ "โควิด-19" ที่ผ่านมา ซึ่งทุกคนต้องล็อกดาวน์อยู่แต่ในบ้าน สัดส่วนขยะพลาสติกกลับเพิ่มขึ้นในเกือบทุกจังหวัด เนื่องจากรูปแบบการใช้ชีวิตแบบ New Normal ทำให้หลายคนหันมาใช้บริการสั่งอาหารรูปแบบเดลิเวอรี่ (Food delivery) โดยพบว่ามี ขยะพลาสติก เพิ่มขึ้นกว่า 60% ในเขตกรุงเทพมหานคร เรียกว่าไม่ใช่น้อยๆ เลย ขณะที่ตามหัวเมืองใหญ่ๆ ก็เพิ่มขึ้นมากเช่นกัน

แล้วเราจะทำได้หรือ กับการไม่สร้างขยะ หรือลดขยะให้เหลือศูนย์ เอาจริงๆ ก็เป็นเรื่องที่ไม่ง่ายนัก เพราะสำหรับใครหลายคนถือเป็นเรื่องใหม่ ที่ต้องใช้เวลาในการปรับตัว ซึ่งขั้นแรกคงไม่พ้นการตั้งเป้าหมาย ว่าเราจะทำเพื่อไปอะไร ถ้าเรายังทิ้งขยะมากมายเหมือนที่เป็นอยู่ตอนนี้ จะส่งผลอย่างไรกับเรา ทั้งเรื่องของสภาวะโลกร้อน การปนเปื้อนของสารพิษในอากาศอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ภาคธุรกิจเริ่มปรับตัว เดินคู่ "สิ่งแวดล้อม"

ขณะที่หลายๆ ธุรกิจ ก็เริ่มหันมาให้ความสนใจกับแนวคิด Zero Waste ไม่ว่าจะเป็นร้านกาแฟ ที่เริ่มให้ลูกค้านำแก้วมาใส่กาแฟเอง โดยไม่รับแก้วพลาสติก หรือแก้วกระดาษจากทางร้าน รวมถึงการใช้หลอดที่ทำจากกระดาษ

รวมไปถึงธุรกิจขนาดใหญ่ ที่เป็นที่รู้จักกว้างขวาง ก็เริ่มหันมาให้ความสำคัญกับแนวคิดนี้เช่นกัน อย่าง IKEA แบรนด์ของแต่งบ้าน จากสวีเดน ซึ่งประกาศตัวว่า จะยุติการจำหน่ายผลิตภัณฑ์พลาสติกที่ใช้แล้วทิ้ง ภายในวันที่ 1 มกราคม 2020 ที่ผ่านมา รวมถึงมีเป้าหมายที่จะซื้อวัสดุหลักทั้งหมดจากแหล่งที่ยั่งยืนยิ่งขึ้นให้ได้ภายในปี 2563 

นอกจากนี้ IKEA Group ยังให้ความสำคัญกับการสิ้นเปลืองพลังงาน โดยภายในปี 2563 จะสร้างพลังงานหมุนเวียนให้เท่ากับพลังงานที่เราใช้ไปโดยใช้แหล่งทรัพยากรหมุนเวียน เช่น ลมและแสงอาทิตย์ นอกจากนี้ ยังมีกำลังปรับปรุงให้อาคารของมีประสิทธิภาพมากขึ้นเพื่อให้ใช้พลังงานน้อยลงในการทำงาน

Adidas ประกาศความร่วมมือกับ Parley for the Oceans หรือ องค์กรพิทักษ์สิ่งแวดล้อมทางทะเล ตั้งแต่ปี 2015 เพื่อจัดทำโครงการเปลี่ยนขยะพลาสติกในทะเล เป็นสปอร์ตแวร์รักษ์โลก โดยขยะพลาสติกในทะเล จะถูกนำมารีไซเคิล ใช้แทนโพลีเอสเตอร์ในการผลิตรองเท้า อย่างรุ่นที่ออกมาให้เห็นในปี 2020 คือ รองเท้ารุ่นพิเศษ อย่าง PrimeBlue UltraBOOST 20 ซึ่งไม่เฉพาะดีไซน์ที่เป็นเอกลักษณ์ และคุณสมบัติรักษ์โลกแล้ว ในเรื่องความทนทาน ทาง Adidas ก็มั่นใจว่า วัสดุรีไซเคิลจะไม่ทำให้เกิดการสูญเสียประสิทธิภาพดั้งเดิมของรองเท้าอย่างแน่นอน

แม้แต่กระเป๋าแบรนด์ดังอย่าง freitag เอง ที่ไม่ได้ออกตัวว่า ใช้แนวคิด Zero Waste แต่จุดเริ่มต้นของการทำกระเป๋า ก็มาจากการสองพี่น้อง ที่อยากหากระเป๋าใส่เอกสารขนาดใหญ่ ที่พอจะเก็บอุปกรณ์การเรียน และตอบโจทย์การใช้จักรยานเป็นพาหนะ กระทั่งเห็นรถบรรทุกที่มีผ้าใบคลุมอยู่ จึงเกิดไอเดียว่า น่าจะลองนำผ้าใบมาใช้ทำกระเป๋า นอกจากจะเป็นการรีไซเคิลแล้ว ผ้าใบยังมีสีสันที่สดใส และมีคุณสมบัติที่ทนทาน และกันน้ำได้ ซึ่งนอกจากผ้าใบที่นำมาทำกระเป๋าแล้ว ทั้งสองคนยังนำของเหลือใช้อื่นๆ อย่าง เข็มขัดนิรภัยมาทำสายสะพาย และนำยางในมาเย็บเก็บขอบกระเป๋า โดยใช้คอนเซปต์ ECO-Friendly มาประยุกต์

หรือจะเป็น ซุปเปอร์มาร์เก็ตเล็กๆ อย่าง “The Clean Kilo” ในเมืองเบอร์มิงแฮม ของอังกฤษ ที่ตั้งขึ้นเพื่อช่วยลดมลพิษ ที่เกิดจากการใช้พลาสติกเกินความจำเป็น โดยทางร้านจะให้ลูกค้าได้นำภาชนะที่มีอยู่ หรือถุงมาใส่สินค้าที่ร้าน ซึ่งสินค้าของทางร้าน ก็เป็นของสด อย่างผัก ผลไม้ และผลิตภัณฑ์ที่ผลิตขึ้นเองในท้องถิ่นด้วย

นำแนวคิด Zero Waste มาใช้ในชีวิตประจำวัน

ถ้าจะให้คนธรรมดาทั่วไป หยิบขยะมากองไว้ แล้วนำไปรีไซเคิลเอง คงจะเป็นเรื่องที่ยากเกินไป ซึ่งหากอยากจะเริ่ม แนวคิด Zero Waste ลองเริ่มอย่างง่ายๆ อาทิ การไม่สร้างเศษอาหารเหลือทิ้ง การใช้ถุงผ้าแทนถุงพลาสติก การเลือกใช้ของที่ไม่เพิ่มภาระให้กับสิ่งแวดล้อม และที่สำคัญ การใช้ของเท่าที่จำเป็น ไม่เหลือทิ้งขว้าง สุดท้ายก็จะกลายเป็นขยะโดยใช่เหตุ และส่งผลกระทบต่อโลก อย่างปัญหาที่เจออยู่ทุกวันนี้ เรียกว่าเป็นวิธีง่ายๆ ที่จะเริ่มแนวคิด Zero Waste แบบไม่ต้องลงทุน

ข้อมูลดีดีจาก : เจ๊ดา วิภาวดี (ผู้เขียน), Jutaphun Sooksamphun (กราฟฟิก)